Luisteren
Katterig
We hadden veel werk gestoken in een offerte en pitch aan de opdrachtgever en zijn secondanten. Diep ademhalen en daar gingen we, en het duurde niet lang of ik zag dat de man niet zat te luisteren maar zich door een grote stapel te ondertekenen stukken heen werkte. Ik zei er wat van, de opdrachtgever zei dat hij ons heus wel hoorde. Tegen beter weten in gingen we door en we stonden niet veel later buiten, met een katterig gevoel én de behoefte te begrijpen wat er niet goed was gegaan.
Actief
“Ik hoor wat u zegt” is steno voor “Het is me opgevallen dat u geluid produceerde maar ik heb er niet naar geluisterd, en overigens vind ik wat ik vond.” Het is in elk geval eerlijk in zoverre dat de ander tenminste niet doet alsof hij luistert door daar een hele show van te maken, inclusief alles wat bij “actief luisteren” hoort: hummen, knikken, de ander aankijken. Een performance met een enkelvoudige boodschap: kijk mij eens goed bezig zijn!
Mis
De ander (aan)horen is een eenzijdige handeling vanuit een bovengestelde positie. Met luisteren leg je relaties en daar ging het bij onze pitch natuurlijk mis: niemand luisterde naar de ander. Want zo goed als die opdrachtgever ons aanhoorde maar niet luisterde, luisterden wij niet naar hem maar hoorden we hem aan: “Hij ziet dit als een verplicht nummer, heeft allang gekozen, waarom zegt hij dat niet gewoon, we staan hier onze tijd te verdoen…” Hier werden verbindingen al doorgeknipt nog voor ze waren gelegd.
Vraag
Er gebeurde precies wat filosofe Miriam Rasch schrijft in haar fraaie boek Luisteroefeningen: “Zoals veel spreken uit is op het innemen van een positie (…) zo is veel luisteren gericht op het inkapselen van wat gehoord wordt (…)”. Beter dan “er iets van te zeggen” had ik dus een vraag kunnen stellen om vervolgens te luisteren naar het verhaal dat me ten antwoord zou zijn verteld.
Cirkel
Het is geen kunst om goed te luisteren – het is een vaardigheid, en bepaald geen gemakkelijke. We kennen allemaal het fenomeen dat de ander je verhaal kaapt om daarna omstandig zijn eigen ervaringen uit de doeken te doen. En altijd is het de ander die dat doet – waaruit blijkt dat die cirkel rond is en we zelf ook nog wel wat te doen hebben om te leren goed te luisteren.
Ruimte
Het is de investering meer dan waard want naast praten en schrijven bestaat mijn werk – procesmanagement als het organiseren van samenwerking – voor een groot deel uit luisteren. Mensen vertellen me wat ze willen, hopen, kunnen, doen, verwachten, bijdragen, verlangen, … Het is aan mij om er goed naar te luisteren – er niet op voorhand een mening of opvatting over te hebben, het niet in bekende hokjes te willen duwen, maar er open voor te staan en met mijn gesprekspartners te onderzoeken welke ruimte voor gemeenschappelijkheid er in alle verscheidenheid te ontdekken valt, hoe we daaraan handen en voeten kunnen geven en wat we doen met wat als snijverlies over de rand dreigt te vallen.
Oefening
Luisteren is een aandachtig waarnemen, schrijft Rasch. Goed luisteren vergt oefening oefening oefening. De titel van haar boek, Luisteroefeningen, die zich in eerste aanleg zelfhulpachtig laat aanhoren, is bij nadere beluistering dan ook uitstekend gekozen.
Uitvoerende
Duplo Wie weleens voorleest weet dat je niet kunt volstaan met het simpelweg oplezen van de woorden. Nu ja, het kàn wel, maar de kans is groot dat je gehoor al snel afhaakt: boeit niet. Monotoon voorgelezen worden de woorden al gauw een drone, de spanning verdwijnt,...
Vaart
Negende Van alle beoefenaars van de negende kunst zijn André Franquin en Jean Giraud (a.k.a. Gir, a.k.a. Moebius) me het dierbaarst. Moest ik naar dat onbewoonde eiland, dan stopte ik hun werk in mijn koffer en verzaakte ik alle andere tekenaars die me lief zijn. Want...
Van waarde
Vanzelf Vanzelfsprekend aan procesmanagement is dat niks eraan vanzelf spreekt. Wat processen zijn en wat procesmanagement is, de plek en het belang van procesmanagement in de organisatie of de waardeketen, de reputatie van de aanpak en zijn uitvoerder – alles moet...
Mijlpaal
Op touw Vandaag bestaat OIO op de kop af 25 jaar. Op donderdag 6 mei 1999 tekenden Marie-Josée en ik ons vennootschapscontract. Daarmee formaliseerden we een samenwerking die we in de zomer van 1998 besloten op touw te zetten. Marie-Josée is er niet meer, ze is...
Proceskwaliteit
Opties Doordat we een proces met methoden, technieken en instrumenten kunnen ontwerpen en besturen, maken we het ontwikkelbaar. We kunnen dan immers een gesprek voeren over de kwaliteit van ontwerp en besturing, om die zo nodig te verbeteren. Dat roept de vraag op,...
Betekenis
Inhouden Zo’n bericht dat me even deed inhouden – het in memoriam voor Frans Verhaaren op de site van het Sioo . Hij is van grote betekenis geweest voor mijn professionele handel en wandel – onder meer doordat ik hem tegenkwam toen de tijd daar precies rijp voor was....
Beroepseer
Stuk Wat hebben we nu weer gedaan? Het was mijn wat defensieve reactie op de kop boven een artikel van Christiaan Weijts in de NRC: Het gevoel van beroepseer is stukgelopen op procesmanagers. Het is een bij vlagen hilarisch en dan weer licht schrijnend, maar...
Nietje
Meerjaren Al in mijn eerste baan liep ik aan tegen het beleidsmatige verlangen naar integraliteit. Ik moest een integraal meerjarenprogramma maken.Twee forse ambities waarnaar de wereld zich niet zomaar liet kneden. De politieke verhoudingen en financieel-economische...
Bril
Calorieën Het is een winter van niks. Maar de tuinvogels maken het voer dat in de pergola hangt in ijltempo soldaat. Gratis calorieën immers. Bijna gratis dan, want de sperwer heeft ook kennis van deze cafetaria. Elke soort gaat daar anders mee om. De specht is er zo...