Marge
Gratis
Sinds kort hebben we zonnepanelen waarvan de opbrengst met een app zowat in real time is te monitoren. De frequentie-illusie kreeg ik er gratis bij: ineens kom ik heel veel mensen tegen die zich net als ik moeten bedwingen om niet om de haverklap de opbrengst van hun zonnepanelen te controleren.
Kromme
Ik kan me nog niet goed inhouden. Daardoor zag ik wel dat de opbrengstgrafiek van de panelen bij onbewolkt weer van zonsopgang tot zonsondergang een fraaie kromme is – en de opbrengst dus het oppervlak onder die 
kromme.
Stukjes
Die observatie viel samen met mijn lectuur van Infinite Powers van Steven Strogatz (alweer de frequentie-illusie). Het is een buitengewoon toegankelijke geschiedenis van de differentiaal- en integraalrekening. Strogatz laat met tal van praktische voorbeelden zien dat je ermee vat kunt krijgen op vraagstukken die te maken hebben met krommen, beweging en verandering. De basis is steeds dezelfde: verdeel een gecompliceerd probleem in kleinere stukken, los de problemen voor die stukjes op en zet dan de boel weer in elkaar tot het grotere geheel.
Piek
Hierdoor geïnspireerd haalde ik mijn middelbare schoolwiskunde van stal. Ik wilde wel eens weten wat, gegeven het piekvermogen van de installatie, de maximale dagopbrengst van de zonnepanelen is. Na wat rekenwerk kwam ik uit op 56 kWh op 21 juni.
Overal
Ook differentiëren en integreren zijn gevoelig voor de frequentie-illusie en kom ik nu overal tegen. Als we een proces moeten vormgeven, schroeven we dat niet in een keer in zijn geheel in elkaar. Dat doen we stap voor stap – we zetten een aantal ontwerpprincipes en stuurvariabelen in en vragen ons dan af of het effect ervan zal samenvallen met de bedoeling. En in het onuitroeibare streven naar integrale beleidsvorming en dito uitvoering herkennen we de wens om de complexiteit van vraagstukken recht te doen door rekening te houden met alle samenstellende onderdelen ervan.
Non-lineair
Strogatz merkt over zulke vraagstukken fijntjes op dat ze inherent non-lineair zijn. In lineaire systemen is het geheel de som der delen en zijn oorzaken en gevolgen recht evenredig (samen op de weegschaal = ieders gewicht opgeteld). Daardoor zijn ze betrekkelijk eenvoudig in kleinere delen op te splitsen en weer in elkaar te zetten. Voor non-lineaire systemen gaat die vlieger niet op. Dan is het geheel juist meer of minder dan de som der delen. Het verband tussen oorzaak en gevolg is niet eenduidig. Denk aan zo’n beetje elk sociaal vraagstuk (woningnood, sociaal privilege) of leefomgevingsprobleem (weidevogels, biodiversiteit, duurzaamheid, klimaat).
Integraal
Toch willen we voor elk van die wicked problems het liefst integraal beleid formuleren en integrale oplossingen realiseren. Maar waarom eigenlijk? Zo laten we beleid en uitvoering de complexiteit van de werkelijkheid weerspiegelen en draaien we in een cirkel rond. Beleid en uitvoering zijn pas effectief als ze de complexiteit tot hanteerbaarheid reduceren.
Acceptabel
Daarvoor is een andere strategie nodig. Om de maximale dagopbrengst van mijn zonnepanelen uit te rekenen kan ik ook een schatting doen, volgens bijvoorbeeld de regels van Simpson. Ik was er in een paar minuten mee klaar en kwam uit op 57 kWh. Weegt dat ene kWh op tegen de geïnvesteerde tijd? Is, met andere woorden, de foutmarge acceptabel?
Je kunt ook zeggen: in adequaat beleid en uitvoering zit altijd een foutmarge – en met procesmanagement verken je met elkaar, met welke marge te leven valt.
Overigens hoop ik op een onbewolkte 21ste juni.
Verhaal
Metaforen Vitaliserend procesmanagement heet het fraaie artikel dat Katrien Termeer en Maarten Königs ooit schreven over professionalisering van procesmanagers. Ze introduceren twee archetypen: de procesmanager als “schaapshond” en als “rattenvanger van Hamelen”. Voor...
Samenwerken – voor Marie-Josée
Vuurtoren Onder de vuurtoren schijnt geen licht, bij de timmerman thuis klemmen de deuren en the shoemaker’s children go barefoot. Dat je voor jezelf niet kunt wat je voor een ander wél kan, komt kennelijk zo vaak voor, dat het spreekwoordelijk is geworden. Op elke...
Keuzes
Net niet Dat procesmanagement een net-nietprofessie is heeft als voordeel dat je er een eigen invulling aan kunt geven. Niemand die je tegenhoudt. Niet dat je onbeperkt je gang kunt gaan. Klanten, collega’s en vakgenoten mogen verwachten dat je professioneel met het...
Trends
Waarom? Procesmanagement is het organiseren van samenwerking tussen partijen die elkaar nodig hebben om iets te realiseren. Dat mondt doorgaans uit in afspraken om de schaarste aan tijd, geld, kennis, kunde en toegang tot netwerken te verdelen. Een van de krachtigste...
IJdelheid
Verlangen Een bestuurder met wie ik veel te maken had, hield nauwgezet bij hoe vaak hij in de lokale kranten kwam, zowel absoluut als in vergelijking met zijn collega’s. Het was voor mij de kunst, door die ijdelheid heen te kijken die verder ging dan “sta ik wel goed...
Praktijkboek
Opties Met Draagvlak en draagkracht schreven we een boek waarin we onze ideeën over procesontwerp en -sturing zo goed mogelijk in theorie en praktijk probeerden te verankeren. Het boek was onze bijdrage aan de ontwikkeling van het vak van procesmanagement, dat soms...
Private participatie
Informatief “Daar stonden voor het bombardement ook woningen.” Met dat finale argument verkocht de gemeente het laatste lapje openbaar groen in de wijk. De buurtkinderen moesten op zoek naar een nieuw speelweitje. In collectief particulier opdrachtgeverschap werden er...
Hoe deed-ie het?
Apenrots Een prima programma voor als je je suboptimaal voelt en geen zin hebt in iets ingewikkelds. How do they do it, te zien op Discovery. Hoe maken ze airbags, lavalampen, ukeleles, vorkheftrucs, kantwerk, marmelade, vuurwerk, … En als ik dan weer boven water ben...
Lijn
Lijn “Kijk, dit is de lijn”, zei mijn baas op de eerste werkdag in mijn eerste fulltimebaan op een in mijn ogen immens groot ministerie. Hij zette een viltstift onderaan een reusachtig, harkvormig organogram – daar bevonden wij ons, begreep ik – tekende een lange weg...