Overvloed
Web
Ik dacht dat Wisselwachter van Geert Mak vooral zou gaan over Harry Hopkins, de power behind the throne toen F.D. Roosevelt daar op zat. Maar het gaat vooral over de interactie tussen Hopkins, zijn president, diens echtgenote Eleanor en tal van anderen, die met elkaar geruime tijd een uiterst effectief web van macht, invloed en middelen sponnen. Dat maakte de New Deal mogelijk én wist de productiekracht te mobiliseren die de VS leverden voor de geallieerde inspanningen in WOII.
Schaarste
Nooit had ik me gerealiseerd dat de overeenkomsten tussen New Deal en productie in oorlogstijd zo groot waren. In beide gevallen stonden Roosevelt c.s. voor vergelijkbare opgaven. Het beïnvloeden van de publieke opinie, overwinnen van binnenlandse politieke weerstand, slechten van belemmeringen in de overheidsbureaucratie. En vooral ook het herschikken van enorme hoeveelheden schaarse middelen (geld, menskracht, kennis, fabrieken etc.) om andere vormen van schaarste (werk, inkomen, materiaal, en ook: geloof in en kans op een goede afloop) op te heffen.
Hoe maak je met schaarste overvloed? Grenzeloze toewijding, onverwoestbaar optimisme, ongegeneerde machtsuitoefening & manipulatie, en regels, richtlijnen en procedures omzeilen– want doe je dat niet, dan gebeurt er te weinig, te laat.
Zee
De onvermijdelijke tegenreactie in de VS was de Administrative Procedure Act, uit 1946, “to soothe the jangled nerves of legal and business communities alarmed by the New Deal and the muscular exercise of state power”. 
Nicholas Bagley schreef het en ik las het geciteerd in Abundance, van Ezra Klein en Derek Thompson. Hun punt is (onder meer) dat die tegenreactie is doorgeschoten. Een zee aan regels blokkeert het realiseren van een uitweg uit onze vele crises. Denk aan klimaat, energie, huisvesting, gezondheidszorg…. En die uitweg gaat niet over minder, maar over meer – meer energie, meer potentieel grensverleggend onderzoek, meer duurzame agrarische productie, meer huizenbouw. Niks degrowth: abundance!
Win-win
Dat hun analyse sterk op hun thuisland is georiënteerd doet aan het aanstekelijke optimisme van dat voorstel niks af. Win-win, iedereen blij. Ook in procesmanagement een populaire, maar foutieve voorstelling van zaken. De kosten dalen altijd ergens neer. In een positief-kritische column in NRC schreef Marike Stellinga over Abundance: “(…) het is een enorme gok om te denken dat het dankzij nieuwe technieken wel goed komt, zonder dat we ons ook maar een beetje hoeven te matigen.”
Verruimen
Om een crisis het hoofd te bieden moet je het speelveld durven verruimen. Mak laat zien hoe Hopkins, Roosevelt e.a. dat deden – bijvoorbeeld door niet werkloosheid als individueel probleem, maar investeren in werkgelegenheid als collectieve opgave te positioneren. Bij een ander speelveld horen andere spelregels, en daartoe is Abundance een inspiratie. Ik lees het als een pleidooi voor een nieuw evenwicht tussen restrictieve regels en realisatieruimte, ten gunste van de laatste. (Ik moest denken aan het ongelijk investeren voor gelijke kansen, dat onder meer Moorman doet in Amsterdam. Wat gebeurt er als je dat veel breder en intensiever dan alleen sociaal en cultureel toepast?) Schiet je erin door, dan blijft een tegenreactie niet uit, zie hiervoor.
Belang
Dat is een uiting van de misschien wel moeilijkste evenwichtsoefening van de overheid, waar Klein en Thompson van mij best nog wat van hun welgeschreven pagina’s aan hadden mogen besteden. Ik bedoel natuurlijk het definiëren en bevorderen van wat het algemeen belang is, en het respecteren en beschermen van deelbelangen die daardoor in de verdrukking dreigen te raken.
Indruk
Raak Die ene keer dat in Nederland een partijcongres op TV werd uitgezonden was het meteen goed raak. De CDA-leden waren diep verdeeld over de vraag of ze met de VVD in een kabinet moesten stappen dat werd gedoogd door de PVV. Dat leverde spektakel op in woord en...
Diepte
Diepte Als ik hier de natuur in loop heb ik ’t liefst een licht bewolkte hemel – net genoeg om het zonlicht te filteren en indirect te maken. Dat schaduwloze licht doortekent en begrenst wat ik zie zacht en toch uiterst gedetailleerd: fijn licht om foto’s te maken....
Wind
Stiltegebied Fietsend op de dijken hier heb ik meestal de wind tegen. Als het hard waait doet dat pijn aan mijn oren, maar het is goed voor de ontwikkeling van conditie en kuitspieren. En het doet me extra genieten van die keren dat ik ‘m mee heb – vooral als ik bij...
Gereedschap
Vormen Procesmanagement is een vak, met methoden, technieken en instrumenten. En met opvattingen over de manier waarop je die wanneer en met welke doeleinden inzet. In de loop van tientallen jaren zijn tal van vormen uit de praktijk opgekomen. Sommige kruipen dicht...
Decentralisaties
Grote verwachtingen “Als we dat hadden geweten” is in menig opzicht een verbijsterend boek over tien jaar decentralisaties in het sociaal domein. Er waren indertijd grote verwachtingen van en ook wel bedenkingen bij. Zorg en ondersteuning moesten beter aansluiten bij...
Jeuk
Gelijkspel Welk nummer me een naargeestiger jeuk bezorgt weet ik niet – Do they know it’s christmas van Band Aid, of We are the world van USA for Africa. Het is zo’n beetje gelijkspel, of misschien toch het brainchild van Bob Geldof, vanwege de stompzinnige titel. De...
Dwars
Moeilijk In “Stuurloos – wegwijzers voor een land op drift” beschrijft Kustaw Bessems indringend hoe moeilijk we het vinden tegen te spreken en tegengesproken te worden. En wat daarvan de gevolgen zijn. Grote en kleinere voorbeelden komen langs. De Toeslagenaffaire....
Wil
Weg “Waar een wil is, is een weg.” Dat hoor je nou nooit als de samenwerking van een leien dakje gaat. Je zegt het om iedereen aan te sporen een tandje bij te zetten als de problemen zijn uitgegroeid tot een rijstebrijberg. Of als opgeluchte constatering achteraf, als...
Luisteren
Katterig We hadden veel werk gestoken in een offerte en pitch aan de opdrachtgever en zijn secondanten. Diep ademhalen en daar gingen we, en het duurde niet lang of ik zag dat de man niet zat te luisteren maar zich door een grote stapel te ondertekenen stukken heen...