Constante

Als we procesmanagers vragen naar hoe zij hun vak beoefenen, krijgen we twee soorten antwoorden. De eerste gaat over methoden en technieken en daarin is, bij alle verscheidenheid, het divergeren en convergeren een constante. Eerst een variatie aan oplossingen bedenken voor het probleem van dienst. Daarna inzoomen op oplossingen die haalbaar zijn omdat ze op draagvlak en draagkracht kunnen rekenen. De tweede is minder grijpbaar: “Ik handel intuïtief” en “Ik volg mijn gevoel”.

Tast

Zulk gevoelsmatig of intuïtief handelen lijkt enerzijds prima te passen bij de veelal  onoverzichtelijke, onzekere en instabiele omstandigheden waarin je procesmanagement toepast. Procesdeelnemers weten niet goed met wie ze welke stappen gaan zetten en wat dat zal opleveren. Beproefde methodieken hebben niets opgeleverd. Wat te doen? Op de tast verder…

Ontwikkelbaar

Anderzijds schuilen de kracht van procesmanagement en de toegevoegde waarde van de procesmanager er nou juist in, meer stabiliteit, zekerheid en overzichtelijkheid in zulke omstandigheden te brengen door methodisch-technisch navolgbaar en voorspelbaar te werk te gaan. Eerst het speelveld bepalen, spelers op het veld brengen, spelregels afspreken. Dan belangen en behoeften slim combineren tot haalbare oplossingen. En daar uitvoerbare en opvolgbare besluiten over organiseren. Een methodisch-technische benadering maakt elke stap transparant en vatbaar voor discussie en gesprek. Dat draagt uiteindelijk bij aan het vertrouwen van procesdeelnemers in elkaar en het maakt het vak ontwikkelbaar.

Vakmens

Op het eerste gezicht lijken intuïtie en gevoel zich met de methodisch-technische aspecten van het vak slecht te verdragen. Het zijn particuliere zaken waarvan het hoe en waarom zich niet van de een op de ander laten overdragen. Als mijn gesprekspartner zegt “Mijn intuïtie volgend wil ik niet linksom maar rechtsom” heeft het geen zin om naar de lengte en breedte van die intuïtie te vragen. Hij zal het niet kunnen uitleggen, zeggen dat het nu eenmaal een intuïtie is en daarmee de cirkel sluiten. Uit vakmatig oogpunt vind ik dat onbevredigend. Het maakt van de vakmens een kunstenaar en van procesmanagement – en van elk vak – een kunst. Maar het is kunst noch kunstje, het is een kunde.

Zelfhulp

Hoe trek je dan toch intuïtie en gevoel in het domein van het ontwikkelbare vak? Volgens mij niet door je te concentreren op de ontwikkeling van intuïtie en gevoel als zodanig. Dan kom je al snel op onnavolgbare zelfhulppaden waarin sociaalpsychologische inzichten onbekommerd worden vermengd met een snufje oosterse wijsheid en een toefje kwantummechanische noties, opdat we ons kunnen verbinden met het “wetende supramentale veld” (zie bv. Jos Pauwels, “Ik wist het”).

Overboord

Ik zoek het liever in het het bespreekbaar maken van de context en de effecten van intuïtief of gevoelsmatig handelen. Waarom gooide je je oorspronkelijke plannen overboord? Op grond van welke omstandigheden, signalen, indicaties? Maak je dat vaker mee? Handel je dan vergelijkbaar? Ben je tevreden over de effecten? Wat vinden je klanten ervan?

Durven

Intuïtief of gevoelsmatig handelen is niet iets magisch of iets dat buiten onszelf en daarmee buiten het domein van ons professionele handelen ligt. Het gaat over door reflectie op je handelen steeds beter leren en durven luisteren naar die innerlijke stem die je, soms op het randje van het hoorbare, influistert iets te doen of te laten, door te pakken of af te wachten, je oorspronkelijke plan te amenderen met wat op dat moment in je opkomt.