Gert van der Kolk - 06 51050119 info@oio.nl

Individualisme

Traditioneel

Raadselen van de maatschappij heet de bundel opstellen en gesprekken die verscheen ter gelegenheid van 100 jaar academische sociologie in Nederland. Kennelijk is individualisering een van die raadselen, want Peer Scheepers en Inge Sieben schreven er een kort hoofdstuk over. Nederlanders zijn in honderd jaar “opgeschoven van traditioneel, conservatief, materialistisch en collectivistisch naar modern, progressief, postmaterialistisch en individualistisch” – en die veranderingen vang je onder de noemer individualisering. Die individualisering wordt aangeblazen door technologische vooruitgang, urbanisering en rationalisering die zich over tal van terreinen, van productie tot sport, verspreidt.

Door al die moderniseringsprocessen zijn we, schrijven Scheepers en Sieben, van denken vanuit het collectief opgeschoven naar denken vanuit het individu. We willen autonoom kiezen. Onze opvattingen en gedrag worden meer seculier en onze waarden meer emancipatoir.

Echt

De Volkskrant begon onlangs een serie over de “Wij/Zij-maatschappij”. Eerste aflevering: hoe individualistisch zijn we nu echt geworden? Het antwoord is genuanceerd. Er zijn weliswaar eenduidige tekenen van individualisering, maar om nu te zeggen dat we ons dus minder verbonden voelen met elkaar en met hoe we samenleven… We zijn en blijven gevoelig voor sociale beïnvloeding: de keuzes die we maken lijken sterk op de keuzes van de mensen om ons heen. We willen graag bij een groep horen. En we doen nog altijd veel vrijwilligerswerk.

Scheidslijn

Scheepers en Sieben waarschuwen ervoor dat opleiding de nieuwe scheidslijn in onze samenleving is; de Volkskrant voegt daar de inkomenskloof aan toe. En in het rapport Eigentijdse ongelijkheid tekent het Sociaal en Cultureel Planbureau op dat een op de zes Nederlanders achterstanden heeft in economisch kapitaal (opleiding, beroep, inkomen, vermogen), sociaal kapitaal (wie je kent), cultureel kapitaal (waar je bij past) en persoonskapitaal (gezondheid, aantrekkelijkheid).

Sneller

Eh, wacht even. Dat rijtje doet me sterk denken aan het onderscheid tussen de Yavis en Hounds dat William Schofield ooit maakte in de wereld van de psychotherapie. Ben je Young, Attractive, Verbal, Intelligent en Succesful, Yavis dus, dan ben je voor hulpverleners een aantrekkelijke hulpvrager. Je spreekt hun taal en de kans op een succesvolle therapie lijkt groter. Aan wie Humble is en Old, Unwanted, Nonverbal en Dumb, valt geen eer te behalen. Zij worden sneller doorverwezen naar elders.

Selectie

Het gaat om het selectiemechanisme.  Voordelige eigenschappen worden beloond en versterkt waardoor de kloof tussen dezen en genen alleen maar groeit. Het ligt voor de hand te vermoeden dat dat in procesmanagement ook zo werkt. Het is een talig vak dat wordt ingezet bij ingewikkelde vraagstukken, het helpt als je patronen kunt vinden in een grote berg informatie, inzicht hebt in jezelf en anderen, en de vraag achter de vraag kunt zien. En daarmee is het risico groot dat we het in de toepassing van dat vak vooral kunnen vinden met deelnemers en stakeholders die goed in hun kapitaal zitten.

Risico

Dat geeft ongemak, en ik denk dat mede daaruit de belangstelling voor en groei aan fijnzinnige participatievormen is te verklaren, waarmee we groepen op maat bedienen, al naar gelang hun gesteldheid, zodat iedereen kan meepraten en -beslissen. Dat is heel goed, want beter dan niets. Het risico is wel dat we het ongelijke speelveld en bestaande machtsverhoudingen ermee bestendigen – tenzij we ook structureel iets gaan doen aan het verkleinen van de kapitaalsachterstanden. Maar dat is eerder een politieke dan een professionele opgave.

Regels

Dienst Net van de universiteit werd ik secretaris van een commissie waarin acht ministeries met elkaar vochten over de vraag, wie de dienst uitmaakte in het jeugdbeleid. Het ministerie waarvoor ik werkte, dat leverde de “coördinerend minister voor jeugdbeleid”? Het...

Diabologica

Paradox In het korte verhaal Diabologica laat Eric Frank Russell ruimteverkenner Wayne Hillder een planeet ontdekken waar de Vards wonen, een volk dat ook de ruimte bevaart. Hillder denkt dat wie aan ruimtevaart doet ook logisch zal redeneren. Daarom maakt hij contact...

Waarheid en tegenspraak

Versplintering De versplintering in streamingdiensten is slecht voor de portemonnee maar prima voor een gevarieerd aanbod van meer dan uitstekende series. Desondanks kijk ik me dezer dagen door zeven seizoenen Star Trek: The Next Generation. Jean-Luc Picard en zijn...

Werkboek

Aanpakken In oktober 2021 schreven we dat we een praktijkboek procesmanagement op stapel gingen zetten. We zagen reden genoeg om ons boek Draagvlak en draagkracht te actualiseren. Procesmanagement is immers niet in een professie gefixeerd, het is een vak met veel...

Samen

Knal De pinguïns van Madagascar zorgen er in A Christmas Caper voor dat Ted de ijsbeer niet alleen blijft tijdens Kerst. Na veel chaos is het eind goed al goed en viert iedereen samen een knalkerst. (Een voorproefje staat op YouTube.) Alleen Gelukkig hebben ze geen...

Binnen- en buitenkant

Actie Het is een geweldige actiefoto. Een man en een vrouw in vogelvlucht op een mottig grasperkje. Hij kijkt het bierflesje na dat hij zojuist met veel gevoel op de drone heeft gemikt die de beelden maakt. Zij zet zich schrap om het ding met een krachtige worp uit de...

Stilte

Dieselen Pal naast mijn huis werd een flat gebouwd. Om de bouwplaats van elektriciteit te voorzien stond van ’s ochtends vroeg tot tegen de avond een grote generator te dieselen. Eerst was dat geluid onontkoombaar. Maar na verloop van tijd trad de stilte in – ik was...

Ontwikkelingen, crises, transities

Voortschrijdend Jarenlang opende zowat elke beleidsnota met eenzelfde rijtje maatschappelijke ontwikkelingen waaruit de noodzaak van beleidswijzigingen moest blijken. De “voortschrijdende” vergrijzing en ontgroening, technologische ontwikkelingen, verstedelijking,...

Archieven