Polarisatie
Prehistorisch
Mijn eerste kennismaking met polarisatie en dat je die strategisch kan inzetten stamt uit de inmiddels in politiek opzicht haast prehistorisch aandoende tijd van het kabinet Den Uyl. De PvdA zette de sociaal-economische tegenstellingen uit electorale overwegingen scherp neer, boekte een enorme verkiezingsoverwinning en moest die zien om te zetten in een scherp coalitieakkoord. Hoe dat afliep is bekend – het CDA ging verder met de VVD en de sociaaldemocraten leverden pas met Wim Kok weer een premier. Het kleurde mijn beeld van polarisatie – prima om de verschillen te benadrukken, dat maakt duidelijk dat er wat te kiezen valt en dat het ergens om gaat, maar als je samen verder moet heb je er niet veel aan.
Schril
Inmiddels is polarisatie als politiek en maatschappelijk fenomeen terug van nooit weggeweest. In een beknopt artikel in de Groene Amsterdammer in april dit jaar zette Merijn Oudenampsen de stand van zaken én de misverstanden helder op een rij. Polarisatie kan een strategie zijn om (aanvankelijk) sociaal-economische of (later) culturele tegenstellingen te verduidelijken en politiseren en zo een nieuw reservoir van kiezers aan te boren. Maar vraag mensen wat ze van polarisatie vinden, zoals het SCP deed, en ze hebben het over “de schrille toon van het debat en de verharding van omgangsvormen”, waarover ze zich zorgen maken.
Knuppel
En die verharding en schrille toon vinden we dan bijvoorbeeld op social media, waar ze de uitkomst zijn van een verdienmodel dat is gebaat bij gedoe, omdat dat aandacht trekt en advertenties verkoopt. En overigens ook in de reactierubrieken op online nieuwsmedia, zoals nu.nl, waar altijd wel iemand langskomt om de knuppel in het hoenderhok te gooien waarna men elkaar in verschillende stadia van welsprekendheid maar doorgaans ongezouten de maat neemt.
Klem
Het zet een klem op de onderlinge omgang. Sahar Noor roept in een artikel op socialevraagstukken.nl gemeenteambtenaren op, “ongewenste polarisatie” te voorkomen. Als je met de burgers in je gemeente in gesprek gaat, denk dan goed na met welk doel je dat doet en leg uit wat je met de opgehaalde informatie doet. “Wees vooral een gelijkwaardige gesprekspartner. Zo kun je wellicht voorkomen dat ontevredenheid omslaat naar ongewenste vormen van polarisatie”.
Brug
Het lijken me goede voornemens. Maar hoe breng je die nou in de praktijk? Hoe zorg je er, breder geformuleerd, nou voor dat personen en partijen samenwerken om vooruitgang te boeken? Polarisatie maakt tegenstellingen duidelijk, en daarmee de inzet van procespartijen, maar hoe maak je dat nou productief?. Tegenstellingen laten zien, dat er wat te kiezen valt en daarin ligt een kans, om ze te overbruggen. Want in elke keuze ligt het dilemma besloten hoe je de schaarse middelen (geld, tijd, aandacht, besluitkracht, netwerk etc…) die je doorgaans maar een keer kan uitgeven, zo goed mogelijk inzet. En dan is het de opgave van de procesmanager, om procespartijen met elkaar te laten praten over de vraag, wat “zo goed mogelijk” is. Wanneer is voor hen een uitkomst een goede uitkomst? Welke criteria hanteren zij daarvoor? En zit daar iets gemeenschappelijks in? Valt daar iets te overbruggen?
Wil
Overigens veronderstelt dit een basale wil van partijen om naar elkaar te luisteren en te onderzoeken wat mogelijk is. Een goed vertrekpunt daarvoor is de vraag aan elk van hen: wat is je ambitie met dit vraagstuk? Wat wil je ermee?
Vat
Grauw “Het is een proces.” In de rubriek Je mag ook niks meer zeggen tegenwoordig verklaarde Dag in dag uit in de Volkskrant van 18 juli dat niet meer te willen horen, want: ondraaglijk cliché, interessantdoenerij en napraterij. Zo kort na de val van het kabinet was...
Tijd
Werktijd Pal voor de vakantietijd aanbreekt heeft iedereen werktijd tekort. Het is alsof alle voorstellen, besluiten en bijeenkomsten die nog moeten worden gedaan, genomen en gehouden zich op de grens tussen werk en vakantie ophopen tot een eindeloos hoge...
Individualisme
Traditioneel Raadselen van de maatschappij heet de bundel opstellen en gesprekken die verscheen ter gelegenheid van 100 jaar academische sociologie in Nederland. Kennelijk is individualisering een van die raadselen, want Peer Scheepers en Inge Sieben schreven er een...
Regels
Dienst Net van de universiteit werd ik secretaris van een commissie waarin acht ministeries met elkaar vochten over de vraag, wie de dienst uitmaakte in het jeugdbeleid. Het ministerie waarvoor ik werkte, dat leverde de “coördinerend minister voor jeugdbeleid”? Het...
Diabologica
Paradox In het korte verhaal Diabologica laat Eric Frank Russell ruimteverkenner Wayne Hillder een planeet ontdekken waar de Vards wonen, een volk dat ook de ruimte bevaart. Hillder denkt dat wie aan ruimtevaart doet ook logisch zal redeneren. Daarom maakt hij contact...
Waarheid en tegenspraak
Versplintering De versplintering in streamingdiensten is slecht voor de portemonnee maar prima voor een gevarieerd aanbod van meer dan uitstekende series. Desondanks kijk ik me dezer dagen door zeven seizoenen Star Trek: The Next Generation. Jean-Luc Picard en zijn...
Werkboek
Aanpakken In oktober 2021 schreven we dat we een praktijkboek procesmanagement op stapel gingen zetten. We zagen reden genoeg om ons boek Draagvlak en draagkracht te actualiseren. Procesmanagement is immers niet in een professie gefixeerd, het is een vak met veel...
Samen
Knal De pinguïns van Madagascar zorgen er in A Christmas Caper voor dat Ted de ijsbeer niet alleen blijft tijdens Kerst. Na veel chaos is het eind goed al goed en viert iedereen samen een knalkerst. (Een voorproefje staat op YouTube.) Alleen Gelukkig hebben ze geen...
Krachtdadig
Krachtdadigheid en wankelmoedigheid hebben met samenwerken niet veel van doen. Waar ligt de middenweg?