Sportschool

“Wij staan voor krachtdadig verandermanagement”. “Dat is management uit de sportschool”, dacht ik prompt, toen  ik, werkend voor een organisatie waarin grote veranderingen zouden worden doorgevoerd, de verantwoordelijken dat hoorde uitspreken. De krachtdadige manager laat zijn spierballen rollen. Een blik in de kranten leert dat er altijd krachtdadig iets wordt “bestreden”, “opgetreden”, “gereageerd”, “ingegrepen”. Er  zit de nauwverholen dreiging in van Darth Vader die, geconfronteerd met een project dat niet op schema loopt, over de arbeiders zegt: “Perhaps I can find new ways to motivate them”.

Aarzeling

In krachtdadigheid is geen plaats voor welke twijfel dan ook. Krachtdadig optreden is in essentie een vorm van – organisatorische – geweldstoepassing. En zoiets doe je onmiddellijk en met alles wat je hebt. Je kunt je geen twijfel veroorloven, noch de aarzeling die daarmee gepaard gaat, want anders worden de rollen omgedraaid.

Samenwerken

Wie niet twijfelt, weet zeker dat hij het bij het rechte eind heeft. Wat de ander vermoedt, denkt, vindt is op z’n best oninteressante ruis op de lijn maar misschien wel een dwaling, die krachtdadig moet worden bestreden. Het perspectief van de ander is alleen in zoverre van belang, dat het kan dienen om het eigen gelijk te onderstrepen. Met samenwerken heeft krachtdadigheid dan ook niets te maken. Het is eerder een stoer en beslist geformuleerde Alleingang.

Cultuur

Daarom kon ik de woordcombinatie niet plaatsen: krachtdadig verandermanagement. Dan zal er vast wel iets gebeuren, maar de vraag is of dat tot verandering van enige duur leidt. Het deed me denken aan een kop op Teletekst in april 2021: “Kamer stemt voor nieuwe cultuur”. Buitengewoon krachtdadig, maar ik geloof niet dat het geholpen heeft.

Wankelmoedig

Tegenover krachtdadigheid staat wankelmoedigheid, door de Grote Van Dale omschreven als “onzeker van gemoed, zonder vaste wil of zelfvertrouwen”. Ook de wankelmoedige twijfelt niet – want twijfel heeft iets nodig om zich aan te hechten: een wil, een plan of vermoeden, en dat is er bij de wankelmoedige niet. Waar de krachtdadige rücksichtslos tot handelen overgaat, komt wie wankelmoedig is maar niet tot actie. Diens Alleingang is een onzekere en eenzame.

Ruimte

Krachtdadigheid en wankelmoedigheid passen niet zo in een procesomgeving. Het ene is niet uit op samenwerken en het andere komt er niet toe, terwijl een proces draait om het ontwerpen en onderhouden van een ruimte om samen te werken aan doelen en resultaten.

Maar wat dan wel?

Twijfel

De middenweg is gebruik maken van de twijfel die de uitersten niet in zich hebben. Twijfel gaat over onbeslistheid, over het zou kunnen dat, over niet zeker weten of, over wat nu als. Het is productief te maken door te onderzoeken wat mogelijk is, te verkennen wat de anderen willen, je te verplaatsen in de gezichtspunten van de anderen om te zien wat zij zien. Twijfel ligt ten grondslag aan het samen exploreren van de oplossingsrichtingen voor een ingewikkelde vraag: bij welke vallen bedoeling en effect optimaal samen?

Daadkracht

Ergens tussen krachtdadigheid en wankelmoedigheid ligt dan daadkracht, waarin genoeg ruimte voor twijfel zit om draagvlak én draagkracht te vinden voor een aanpak die daadwerkelijk kan leiden tot doelen en resultaten van enige duur en met een gedeelde betekenis en waarde.