Afspraken
Het is bijna een jaar geleden dat netwerkcollega Thinka Bor en ik de koppen bij elkaar staken en de eerste afspraken maakten over het schrijven van een boek over de ontwikkeling van risicobewustzijn en risicobewust handelen in mensen en organisaties. Dat ging over inhoudelijke zaken als: wat wordt de rode draad, hoe delen we de hoofdstukken in, wie schrijft wat, wie willen we waarover interviewen? Maar ook heel praktische aspecten als: hoeveel woorden moet je überhaupt produceren voor een boek van redelijke omvang (lees: waar beginnen we eigenlijk aan?) en: hoe vinden we een uitgever (lees: is er wel iemand in geïnteresseerd?).
Verschenen
En bijna een jaar later is op 9 mei ons boek verschenen bij Vakmedianet! Dat is om allerlei redenen net als het schrijven zelf een spannende gebeurtenis, maar vooral ook buitengewoon bevredigend. Je pakt de resultante van een jaar ploeteren, schaven, omgooien en tot tien tellen dan letterlijk vast en denkt: het is de moeite waard geweest. En nu maar kijken hoe het zijn weg vindt. De omgeving is ons tot nu toe welgezind – we
mogen optreden op het Nationaal Kwaliteitscongres op 22 mei, op de Nationale Controllersdag op 12 juni en in september zijn we te gast bij RiskId.
Centraal in het boek staat de vraag hoe je de ontwikkeling van risk readiness in mensen en organisaties kunt bevorderen en borgen. Het omgaan met risico’s blijft vaak beperkt tot het introduceren en uitbouwen van procedures, protocollen, modellen, regels en rapportages. Lees bijvoorbeeld de aanbevelingen van Hoekstra en Frijns, die de rol van de Nederlandsche Bank en het ministerie van Financiën onderzochten bij het SNS-debacle. Die gaan over nog meer procedures, protocollen, modellen, regels en rapportages. Meer van hetzelfde dus. Maar als je wilt dat het anders gaat, moet je wat anders doen.
Mix
Bijvoorbeeld een slimme mix maken van hard en soft controls. Denk bij hard controls aan de procedures, protocollen, etc. van hiervoor. Soft controls gaan over alles wat nodig is om te duiden waarom mis zou kunnen gaan wat niet mis mag gaan, over hoe je daar aandacht voor en actie op organiseert en last but not least over hoe je dat borgt in handelen en gedrag. Dat zo’n slimme mix profijtelijk is, was Thinka gebleken toen zij onderzoek deed naar het risicomanagement van Maasvlakte 2 – een van de weinige grote infrastructurele werken die op tijd en ruim binnen budget, conform specs zijn opgeleverd. Op die bevindingen hebben we het boek gebouwd, waarin we een handelingsmodel ontvouwen en instrumenteren om risk readiness te ontwikkelen.
Antwoord
Zoals vast iedereen overkomt die een boek schrijft heb ook ik mij wel eens afgevraagd: waarom doe ik dit ook alweer? (Een kwestie van walk your talk: aan deelnemers die dreigen te verdwalen in het proces, adviseer ik altijd zich deze vraag te stellen en haar te beantwoorden.) Het antwoord is tweeërlei. Enerzijds begon me steeds vaker op te vallen dat risicomanagement, te meten naar de resultaten, in veel organisaties een bureaucratische en zichzelf bevredigende procedure is geworden. En anderzijds zag ik hoe moeilijk het risicomanagers kan vallen, om draagvlak en draagkracht te krijgen voor het idee dat risicomanagement ook anders kan en dan wel degelijk positief bijdraagt aan betere resultaten en een positief imago. Ik denk dat wij een aanpak hebben beschreven die daarbij kan helpen.