Voornemen
Wie er nog over aarzelt om in het nieuwe jaar een goed voornemen uit te voeren (baan opzeggen, baas de waarheid vertellen, minder van dit, meer van dat – en hoe dan ook: voor iedereen alvast een mooi 2015!), zou dat kunnen voorleggen op freakonomicsexperiment.com. Daar klop je je voornemen als vraag in (wel of niet doen?), de website gooit een muntje op en klaar is je keuze.
De site is een initiatief van Steven Levitt en Stephen Dubner, auteurs van bestsellers als Freakonomics en Superfreakonomics. Ik had die boeken aan me voorbij laten gaan omdat ik een hekel heb aan het woord freak – het rijmt op shriek, klinkt net zo schel en doet me eerder denken aan ‘abnormaal afwijkend’ dan aan ‘prettig gestoord’.
Incorrect
Maar resistance bleek futile nadat ik Levitt had zien optreden op het Creativity World Forum dat in november plaatsvond in Kortrijk. Hij vertelde met flair en humor hoe hij in een vorig boek de lezers min of meer had bedot om potentiële terroristen in een val te lokken en lichtte blijmoedig het verband toe tussen de legalisatie van abortus in de VS en het dalende aantal geweldsmisdrijven aldaar. Eh?? Vooral het soms politiek incorrecte en vaak contra-intuïtieve karakter van zijn benadering sprak me aan. Wie neemt er nou een Belangrijke Beslissing door een muntje op te gooien?
Levitt en Dubner hadden die site bedacht om empirische data te verzamelen over de vraag, of mensen er gelukkiger van worden als ze ergens na lang tobben en voortmodderen een punt achter zetten. “Quitting is at the very core of thinking like a Freak”, schrijven Levitt en Dubner in hun jongste boek Think like a freak. “Or, if that word still frightens you, let’s think of it as letting go.” *)
Dilemma
Daarmee werpen ze een ander licht op het dilemma over loslaten en controleren waar het vorige stukje over ging. Controleren is doorgaan op de ingeslagen weg – daar zijn we goed in en het levert meer van hetzelfde op; loslaten is afwijkend gedrag dat ons veel moeilijker valt en waarvan de uitkomsten onzeker zijn.
Waarom is ergens mee ophouden zoveel moeilijker dan ermee doorgaan? We zien zulk loslaten als een mislukking en als een desinvestering van alle tijd, moeite en geld die we tot dan toe hadden besteed. En zijn we veel beter in berekenen wat ophouden kost dan wat het ons kan opleveren, aldus Levitt en Dubner.
Muntje
Mja, dat is in de praktijk erg goed herkenbaar. Zo zijn we wel eens uit een opdracht gestapt voor we er goed en wel aan begonnen waren, omdat de spelregels naar ons idee nooit tot een goed resultaat zouden leiden. Zonde van de tijd die we erin hadden gestoken, maar wel bevredigend omdat we uit een doodlopende straat waren ontsnapt. Maar we zijn ook wel eens te lang doorgegaan met een opdracht waarvan de opdrachtgever tijdens het spel de spelregels had veranderd. Dat werd voor iedereen een vervelende tijd zonder follow up.
Maar had ik er een muntje over willen opgooien? Nee, toch niet. “The key to learning is feedback”, aldus L&D, en ik leer er meer van als ik de oorzaken van succes of falen niet aan het toeval heb overgelaten maar moet herleiden tot een beslissing die ik zelf heb genomen.
*) Steven D. Levitt & Stephen J. Dubner Think like a freak. How to think smarter about almost anything. London: Allen Lane, 2014