Natuurpostzegel

Verzameling

De Ackerdijkse plassen zijn een typisch voorbeeld van Nederlandse postzegelnatuur. Een verzameling water, riet en weilanden onder de rook van Rotterdam, waar je in een paar minuten doorheen fietst. Ingeklemd tussen luchthaven, kassen, snelweg, hei-installaties en grondverzetmachines. De grutto’s, grauwe ganzen, winterkoninkjes, Canadese ganzen, blauwborsten, rietzangers, karekieten, slob-, berg- en krakeenden, kieviten, ijsvogeltjes, tureluurs, oeverlopers, wulpen en kluten lijken zich niets aan te trekken van de vliegtuigen die laag overkomen, noch van de fietsers, wielrenners, hardlopers en wandelaars of het constante gedruis van het snelverkeer. Het gebiedje is in ieder geval verbazingwekkend gevarieerd in soorten en aantallen.

Oksels

Nederland ligt vol met zulke natuurpostzegels. In de oksels van snelwegop- en -afritten, naast bedrijventerreinen, bovenop de pijpleidingen in het Rotterdamse havengebied, in woonwijken, middenin intensief benutte agrarische gebieden. Als ik er doorheen loop of fiets moet ik vaak denken aan dat ene Gallische dorpje, dat nu al zo lang moedig standhoudt…

Habitat

Want ja, als je de langjarige ontwikkelingen tot je neemt zoals die bijvoorbeeld worden beschreven in de recente Vogelatlas van Sovon, dan zie je dat het met verschillende soorten helemaal niet goed gaat. Doorgaans is hun habitat dan ten prooi gevallen aan de vooruitgang. Maar anderzijds valt er dankzij die postzegels tenminste nog wat te zien, voor wie zijn ogen de kost geeft.

Ruilmiddel

Die natuurpostzegels zijn nooit alleen maar natuur tout court. Ze zijn beleidsproducten en uitvoeringsresultaten. Ze zijn tastbare compensatie voor schadelijke ontwikkelingen elders. Natuurlijk moeten ze worden ontwikkeld, beheerd en onderhouden. Ze vertegenwoordigen natuur-, economische en recreatieve waarde en waarden. Ook zijn ze beschermd voorwerp, ruilmiddel en bovenal de uitkomst van complexe interacties tussen tal van partijen.

Processturing

Projectontwikkelaars, bouwers, ondernemers, natuurverenigingen, gemeentelijke overheden, provincies, ministeries – voor elke partij representeert zo’n postzegel een ander belang. Voor de een is het een obstakel dat nu eenmaal overkomen moet worden om zijn project te realiseren, voor de ander is het een kernwaarde en een derde ziet er wellicht een hefboom in om bij de anderen wat voor elkaar te krijgen.
Er komt, kortom, heel wat processturing bij kijken om een natuurpostzegel duurzaam aan het verzamelalbum van de Nederlandse natuur toe te voegen. Want al die belangen moeten slim worden gecombineerd tot mogelijke uitkomsten, die moeten worden gewogen op draagvlak en draagkracht en uiteindelijk in besluiten moeten worden vastgelegd. Dit niet en dat wel, en zo gaan we het doen.

Betekenis

Als de postzegel eenmaal is gerealiseerd (of behouden, uitgebreid of bijgeknipt) wordt er doorgaans een bord met informatie bij geplaatst. Je leest over de geschiedenis, wat er nu te zien is, wie hebben bijgedragen aan de totstandkoming, wie er zorgen voor beheer en onderhoud. En net als de natuurpostzegel die het beschrijft, heeft het bord meerdere lagen. Het heeft een symbolische betekenis doordat het de succesvolle samenwerking laat zien. Het heeft een procedurele betekenis als bezegeling van een door allen gewenste uitkomst. En het heeft een materiële betekenis. Het heeft lengte, breedte en gewicht en maakt daardoor letterlijk tastbaar dat die postzegel er niet toevallig ligt, maar de uitkomst is van een proces waarvoor velen zich hebben ingezet. Daarom is zo’n informatiebord uit professioneel oogpunt vaak interessante bijvangst van een gang door een hoekje natuur.