Gedogen
De noodopvang in Crailo, die werd gerund door het Leger des Heils en vrijwilligers, wordt door de professionals van het COA omgebouwd tot asielzoekerscentrum. De serie “Asiel in het Gooi” in NRC beschrijft het verschil in dynamiek. De vrijwilligers van toen voelen zich door de aanpak van nu niet serieus genomen, de locatiemanager van nu wil de bewoners beschermen tegen de goede bedoelingen van toen. Toen: pionieren, regelen, op de kop tikken, pragmatisme. Nu: overzicht houden, garanderen, gedogen, procedures.
Aanpak
Hier knelt de overgang tussen twee opvattingen over de beste aanpak: improviseren om iets tot stand te brengen waar nog niets is en regelen om overzicht te brengen waar teveel is. Dat wordt ook wel de overgang van jagen en verzamelen naar boeren genoemd. Natuurlijk doet die metafoor zowel de jagers en verzamelaars als de agrariërs tekort. Maar het geeft wel aan hoe basic die overgang is: van altijd onderweg naar settelen. Van de kansen opzoeken naar de mogelijkheden naar je toe organiseren.
Ontzorgen
Ooit was ik betrokken bij een maatschappelijke onderneming die werknemers en werkgevers ontzorgde in het regelen van kinderopvang. Verdiensten werden teruggeploegd om de dienstverlening zo goed en goedkoop mogelijk te maken. Na een bescheiden begin groeide de organisatie als kool, tot een plotse wetswijziging aan deze vorm van bemiddeling abrupt een einde maakte.
Zo’n onderneming begint met een idee. In dit geval hoe je de kinderopvang, waar toen een groot gebrek aan was, kunt laten groeien door vraag en aanbod slim bij elkaar te brengen. Het was jagen en verzamelen: waar zitten de klanten, waar de kinderopvangplaatsen, hoe kunnen we massa maken met behoud van kwaliteit? Tijd voor reflectie was er amper, want de concurrentie zat niet stil.
Omslagpunt
Het omslagpunt kwam toen de groei niet meer viel weg te zetten. In korte tijd moesten we leren de aanwas van klanten, personeel en omzet te beheersen en te beheren. Met beleid handelen, werkprocessen ontwikkelen, doelen stellen… de jagers en verzamelaars moesten leren boeren. Een manier van werken met een andere dynamiek, zie Crailo. De blik wat meer naar binnen dan naar buiten, wat meer op het straks dan op het nu, wat meer gericht op vastzetten dan op losmaken.
Overgang
En net als nu in Crailo ging de overgang van een improviserend naar een geregeld bestaan niet vanzelf. Het bleek een immens karwei de handel en wandel van een organisatie met behoud van flexibiliteit deugdelijk vast te leggen. Sommigen vertrokken omdat zij zich niet herkenden in hoe de organisatie veranderde. Oude en nieuwe medewerkers hadden soms de grootste moeite elkaar te begrijpen. Maar na verloop van tijd stond er een nieuwe, goed geregelde organisatie.
Elegant
Het managen van de overgang was het moeilijkst. Met de kennis van nu zie ik dat als een proces. Zo’n overgang maakt het werk voor iedereen instabiel, onzeker en onoverzichtelijk. Het is zaak van meet af aan speelveld en spelregels te bepalen door zich de vraag te stellen waarom die overgang nodig is. Dan wordt duidelijk: we passen het oude niet aan, we maken iets nieuws. Dat idee is wat mensen verbindt en waarop men kan terugvallen als het moeilijk wordt. En wie zich daar niet bij thuis voelt heeft in “Ik zie het echt anders” een elegante uitweg om ook iets anders te gaan doen.