Gezocht
Professionals vind je in de zorg, het onderwijs, de bouw, de bankenwereld, de kinderopvang, de ICT, het projectmanagement, de communicatie, de arbo, … In personeelsadvertenties worden sales support en sales management professionals gevraagd, en supply chain professionals, young FM-professionals, social professionals, PHP-professionals, Junior Java professionals, et cetera. Ook worden professionele procesmanagers gezocht – in sectoren als de (groene) leefomgeving, veranderkunde, bouw en infra, ruimtelijke ontwikkeling, het sociaal domein, …
Container
En als je die advertenties wat nauwkeuriger bekijkt, dan zoekt men een jongste bediende, een trainee, een junior medewerker, een zeer ervaren kracht, een afstudeerder, een senior die het klappen van de zweep kent. De ene professional is de andere kennelijk niet. Eerder dan een nauwkeurig bepaald type beroepsbeoefenaar is het begrip professional een container of vergaarbak van naar aard en diepgang zeer verschillende arbeidskrachten. En dat je sales professional bent klinkt natuurlijk ook beter dan verkoopmedewerker.
Wanneer?
Maar, als we even voorbijgaan aan de inflatie en het frame: wanneer ben je nou een professional? De strenge benadering is, dat een professional zijn professie heeft geleerd op een opleiding, dat het vak en zijn toepassing worden onderzocht en ontwikkeld door een kennisinstituut en dat die opleiding naar de laatste stand van het vak wordt gecertificeerd door een controlerende instantie. Hm, hoeveel professionals zouden we dan overhouden?
In het procesmanagement niet zo heel veel, denk ik. Want er zijn wel stromingen, er wordt wel in onderwezen en opgeleid, maar het ontbreekt aan algemeen of breed erkende standaarden, certificeringen en controlemechanismen. En toch kom ik heel veel procesmanagende vaklui tegen, mensen die weten wat ze doen en met collega’s een vak gemeen hebben. En die ik graag professional zou willen noemen.
Drieslag
Dus, wanneer ben je nou een professional? Wat mij betreft is het een drieslag. Je bezit de vaardigheden die je collega’s, je werkgever, je opdrachtgever van je eisen. Je kunt altijd vertellen welke baat je opdrachtgever daarvan heeft. En je kunt altijd duidelijk maken welk nut dat heeft voor de organisatie waar je voor werkt. Scoor je op een of meer kenmerken niet goed, dan valt er aan je professionaliteit nog wel wat te verbeteren. Een professional heeft dus een dienende functie – voor zijn vak, voor zijn opdrachtgever en voor zijn organisatie en collega’s.
Aanhaken
Het derde kenmerk blijkt in de praktijk het kwetsbaarst. Mensen houden doorgaans hun vaardigheden goed bij, sloven zich uit voor hun opdrachtgever, maar laten zich lang niet altijd even veel aan hun eigen organisatie gelegen liggen. Dan gaat het niet alleen over bijvoorbeeld een medische of juridische vakspecialist die het ondersteunend personeel als voetvolk ziet en behandelt, maar ook over de wegbereider, verbinder, accounthouder, verkenner die vergeet de collega’s te laten aanhaken bij zijn werk.
Gemeenschappelijk
Een procesmanager kan niet terugvallen op gecertificeerde vakkringen maar moet het hebben van communities of practice – veelal tijdelijke gemeenschappen van vakgenoten en gelijkgestemden die zich er samen voor inzetten een betere vakman te worden en het vak verder te brengen. Daar kleven twee risico’s aan. Teveel gelijkgestemden verkleinen de kans op constructieve tegenspraak. En de kinderen van de schoenmaker gaan barrevoets. Het was me daarom een plezier om door Walter Zwaard geïnterviewd te worden voor nota bene het vakblad Arbo (je vindt het hier). Want: wat hebben Arbo en procesmanagement nou gemeen? Het was voor mij een leerzame exercitie.