Kleur
Hoe partijen van alle kleuren uit het politiek spectrum het vluchtelingenvraagstuk naar hartenlust en naar eigen voorkeur framen, liet Ariejan Korteweg onlangs in de Volkskrant zien. Korteweg framet in zijn bijdrage het framen als een techniek die niet tot oplossingen leidt. Hij begint zijn stukje met een citaat van een niet met name genoemd Kamerlid, dat vaststelt dat het Kamerwerk is gekanteld van oplossingsgerichtheid naar beeldvorming. En tot besluit haalt hij Sarah Gagestein aan, die vaststelt: “We zien twee kampen die elkaar niet meer snappen en alleen nog horen wat ze willen horen. Ingraven is schadelijk.”
Toespraak
Korteweg noemt haar “waarschijnlijk de enige Nederlandse met ‘framing-deskundige’ op haar visitekaartje.” Geen idee, zou kunnen, maar het doet bijvoorbeeld Baldwin van Gorp en Hans de Bruijn te kort, die allebei al eerder over framing schreven. De Bruijn schreef met Mimoun Oaissa in Trouw van 17 oktober een toespraak voor Mark Rutte over het vluchtelingenvraagstuk (“Deze crisis lossen we samen op”). Volgens de auteurs zou hij zich daarmee kunnen profileren als de premier “van alle Nederlanders” in plaats van de “afwezige”.
Terzijdes
Het is een interessant verhaal, wat mij betreft vooral vanwege de terzijdes, die samen een korte cursus framing vormen, met tips als: “Creëer een gevoel van urgentie”, “Neem afstand van je achterban”, “Refereer aan waarden” en “Maak je betoog persoonlijk”. Aan de inhoud valt me op dat Nederland kennelijk geen buitenland heeft en er alleen voor staat. Duitsland, Hongarije, Turkije, de EU … ze komen in het verhaal niet voor. En maatregelen staan er amper in. Ruttes ghostwriters waarschuwen: “Zeg iets over beleid, maar niet te veel, dit is geen beleidsnota.” Bij mij rest het nabeeld van een premier die de kool en de geit spaart en niet duidelijk maakt, wat hij gaat doen.
Anders
Dat het ook anders kan, zeigte Frau Merkel uns in een groot interview in de Frankfurter Allgemeine Zeitung (zo’n krant die onze dagbladen eruit laat zien als gemankeerde geïllustreerde tijdschriften) van dezelfde zaterdag. Haar techniek is voortreffelijk – ook zij schept urgentie, refereert aan waarden (“Menschen die vor Krieg, Verfolgung und Terror zu uns fliehen, brauchen Schutz und haben ein Recht darauf”), kleurt het debat met haar eigen woorden (“Ich werde keine Scheinlösungen vorschlagen”). En ze doet er een schepje bovenop, door zelfverzekerd (“Wir schaffen das”) te laten zien hoe Duitsland tegen een stootje kan omdat het stevig is gefundeerd in de eigen grond- en andere wetten, de Bundesländer, de EU en de Navo. Ze vertelt breeduit hoe ze met partners in binnen- en buitenland werkt aan eerste opvang en aan structurele maatregelen, wat ze daarbij acceptabel vindt en wat niet.
Raamwerk
Waar de ghostwriters van Rutte vooral aan beeldvorming doen, vult Merkel eenzelfde raamwerk met beelden en oplossingen. George Lakoff, een van de grondleggers van framing, zou denk ik tevreden zijn. Hij schreef: “In politics our frames shape our social policies and the institutions we form to carry out policies. To change our frames is to change all of this. Reframing is social change.” En de eerder genoemde Van Gorp, die met zijn onderzoek aan de basis staat van het Nederlandse denken over framing, schrijft dat een frame antwoord geeft op de vragen: “Wat is het probleem, wie is verantwoordelijk, wat is de morele basis en wat is de oplossing?”.