Vertrouwen
Samenwerken is een waagstuk – of je bereikt wat je wilt hangt niet alleen van jou af, maar ook van de ander. Als we ze vragen naar sleutelfactoren in samenwerking noemen personen en partijen dan ook veelal als eerste: Vertrouwen – met een hoofdletter V. En als risicofactor nummer één: Verlies Van Vertrouwen – ook met hoofdletters.
Samenwerken brengt complexiteit in relaties met zich – tussen twee partijen verloopt het anders dan tussen drie, en samenwerking van vier partijen heeft weer een geheel andere dynamiek. Complexiteit vergroot onoverzichtelijkheid en onzekerheid – ziehier een cocktail vol risico’s op verlies van vertrouwen. Het is de opgave, die (vroeg)tijdig beheers- en bestuurbaar te maken door risicobewust te handelen. Het transformeren van complexiteit in meervoudigheid en van onzekerheid in vrijheid, is daarvan een uiting. (Meer over de ontwikkeling van risicobewust handelen vind je in dit artikel.)
Eigen beeld
Met enige regelmaat komen we partijen tegen die een samenwerking zijn begonnen – bijvoorbeeld om, ieder naar zijn eigen beeld en voorstelling, de mogelijkheden van een gebied optimaal te ontwikkelen en benutten, of om beleid in praktijk om te zetten. Maar gaandeweg worden in het dagelijks gebruik die eigen beelden en voorstellingen sterker dan de samenwerking. Een onhandige gang van zaken als je elkaar nodig hebt en je ook je eigen voordelen niet zonder de ander kunt behalen.
In zo’n situatie kan het helpen om even een pas op de plaats te maken en samen een antwoord te zoeken op de vraag: wat was het oorspronkelijke idee achter ons gezamenlijk ondernemen – waarom wilden wij dit ook alweer? En daar hoort de vervolgvraag bij: wat wilden we ook alweer bereiken – wat waren onze doelen?
Zoektocht
In ieder langer durend proces vragen op enig moment allerlei operationele details veel aandacht, moeten steeds weer andere brandjes worden geblust en voor je het weet probeer je veenbrandjes te doven. In de loop van de tijd sluipen aannames en veronderstellingen over elkaar in de mind set en het handelen van samenwerkingspartners – en het operationele gedoe, het blussen van brandjes en alles wat daarbij mis kan gaan zijn voedsel voor gedachtes die haaks staan op samenwerking: “Zie je wel…”.
Het is daarom heel verstandig om niet alleen bij het begin van een proces maar juist met enige regelmaat samen te zoeken naar antwoorden op de vragen: waarom willen wij dit? wat willen wij ermee bereiken? Zo’n zoektocht helpt deelnemende partijen om even afstand te nemen van de waan van de dag.
Groeien
Het formuleren van idee en doelen voor een gezamenlijke onderneming is een samenbindende activiteit, ook als partijen er hun eigen beeld en voorstelling van hebben. Soms blijkt dat ze, met de beste bedoelingen, idee en doelen uit het oog hebben verloren en dat het vertrouwen in elkaar en in een succesvolle afloop is teruggelopen. De constatering dat idee en doelen van de ene partij die van de andere niet in de weg zitten, brengt vaak opluchting – en geeft vrijheid om op zoek te gaan naar meervoudigheid: hoe kunnen we ideeën en doelen zodanig verknopen, dat ze elkaar versterken? Door dat te onderzoeken, krijgt het vertrouwen de kans weer te groeien.