Knal
De pinguïns van Madagascar zorgen er in A Christmas Caper voor dat Ted de ijsbeer niet alleen blijft tijdens Kerst. Na veel chaos is het eind goed al goed en viert iedereen samen een knalkerst. (Een voorproefje staat op YouTube.)
Alleen
Gelukkig hebben ze geen weet van het stukje van Sander van Walsum in de Volkskrant van 21 december met de veelzeggende kop “Er is toch vaak een hoop mis met Kerst”. De strekking: elk jaar weer verwachten we veel en 
komen we bedrogen uit. Alweer geen witte Kerst en vrede op aarde. De verwachtingen waren hooggespannen, de kater is groot want op tweede kerstdag blijkt er niks van terechtgekomen – en zou, deze gedachte volgend, Ted dus ook weer alleen in zijn ijsberenverblijf zitten kniezen.
Optelsom
“Samen of alleen” zei laatst een procesmanager die ik de vraag stelde: “Voor welke dilemma’s kom jij te staan in je vak ?” Die vraag leg ik sinds jaar en dag aan mensen voor die zich professioneel met procesmanagement bezighouden. Want als dat je vak is, ben je voortdurend bezig je een weg te banen tussen de voetangels en klemmen waarmee de samenwerking gepaard gaat tussen personen en partijen die elkaar nodig hebben om resultaten te halen. In de optelsom van je keuzes de meerwaarde besloten van jouw bijdrage aan verloop en uitkomst van een proces.
Verhouding
In de antwoorden op mijn vraag komt een aantal dilemma’s steevast terug (een overzicht met toelichting vind je hier). Bijvoorbeeld: “Richt ik me op de inhoud of op het vormgeven van het proces?” De inhoud geeft een binnen- en buitenkant aan het probleem van dienst, zodat we er een gesprek over kunnen voeren. Met het proces organiseren we dat gesprek en verbinden we er consequenties aan. Het een kan niet zonder het ander; wat een adequate verhouding is moet je steeds weer opnieuw uitvogelen.
Rekening
Ook een klassieker: “Ben ik onafhankelijk of ben ik partij?”. Wie zich als procesmanager laat inhuren mag meteen aan het werk om het beeld weg te nemen dat wie betaalt, bepaalt. En ook procesmanagers uit het publieke domein lopen ertegenaan – door procesdeelnemers zullen zij worden gezien als vertegenwoordigers van de belangen van de overheid. Oftewel: een uitweg uit dit dilemma ligt in het beantwoorden van de vertrouwensvraag. Kunnen procesdeelnemers erop vertrouwen dat je er alles aan doet om een optimale uitkomst te garanderen, ongeacht wie je baas is of wie je rekening betaalt?
Plan
In “Samen of alleen” hoor ik een echo van Van Walsums mismoedige vaststelling dat er met Kerst een hoop mis is. Anders gezegd: samenwerken is zo’n voornemen waarmee de weg naar de hel is geplaveid. Het kost bakken tijd en energie en er is geen garantie op een mooie opbrengst. Dan kan ik toch beter mijn eigen plan trekken?
Realisme
Samenwerken is inderdaad vaak stroperig en ingewikkeld, vraagt om inleven, inschikken, verdragen en water bij de wijn. Kun je het alleen af? Vooral doen! Maar meestal hebben we elkaar nodig om onze belangen te realiseren. En dan staat bij een Alleingang uiteindelijk iedereen met lege handen.
Als je met elkaar het dilemma “Samen of alleen” verkent, breng je in kaart waar je elkaar nodig hebt en waar je elkaar wel kunt missen. Dat brengt realisme in de samenwerking en helpt katers te voorkomen.
Fijne feestdagen en een mooi 2023 allemaal!