Ambtelijk
Het was een saaie ambtelijke passage in een wetenschappelijk rapport die, onachtzaam behandeld, grote gevolgen had.
“Fietsen zonder licht is momenteel een taakaccent waar tamelijk veel handhavingsinspanning op wordt gepleegd, maar het risicoverhogende effect van fietsen zonder licht is nog niet eenduidig vastgesteld. Voordat hier duidelijkheid over is (…) is een intensivering op deze gedraging niet een van de aanbevelingen.”
Aldus de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) in een rapport in opdracht van het Openbaar Ministerie.
Eerst wel, dan niet
Op 1 juni om 06:05 meldt Trouw.nl dat de verkeersteams binnen de politie “stoppen met specifieke controles op fietsen zonder licht. Ook gerichte controles op bellen in de auto met de telefoon in de hand verdwijnen. De reden is een wetenschappelijke.” Het Openbaar Ministerie wil de vrijvallende uren liever besteden aan het bestrijden van hardrijders en alcohol in het verkeer, waar veel doden door vallen.
NRC.nl neemt het bericht drie uur later over en meldt in een update om 14:29 uur dat minister Opstelten het niet eens is met de plannen en het OM dwingt, ze te wijzigen. En na spoedoverleg met de OM-top volgt de verklaring: “Het Openbaar Minsterie wijzigt niets in de handhavingsinzet ten behoeve van de verkeersveiligheid. De SWOV heeft in een rapport bevestigd dat de politie zich op de juiste speerpunten in het verkeer richt.” Behendig geformuleerd: de SWOV heeft, zie boven, inderdaad niet gezegd dat de politie het verkeerd doet – en bij implicatie dus dat ze het goed doet.
Meltdown
De complete meltdown van een belangrijke en goed gefundeerde wijziging in de inzet van schaarse en kostbare politieuren in iets meer dan 8 uur op een overigens lauwe vrijdag. Het is een prestatie op zich. Het Team Verkeer zet de plannen “geschrokken” in de ijskast en de woordvoerder denkt dat het nieuwe beleid binnen het OM “beter afgestemd” had moeten worden.(Trouw, papieren versie, 2 juni)
Hier is dus iemand vergeten een optocht te organiseren en de belangrijkste spelers mee te nemen, met als resultante nul draagvlak en nul draagkracht. Over het organiseren van een optocht later meer. Er is nog iets anders aan de hand. Inhoud, procedure, interactie en gevoel, het appeltje-eitje van communicatie, worden onachtzaam door elkaar geklutst. En dat doe je niet ongestraft.
Gevoel van veiligheid
Als ik ’s nachts vaart minder om drie fietsers in te halen die zonder verlichting naast elkaar rijden, vraag ik me niet af of ze risicoverhogend bezig zijn maar wil ik ze toevoegen dat ze levensmoede sukkels zijn. En als op het zebrapad mijn tenen er bijna af worden gereden door een juffrouw die belt terwijl ze chauffeert, vind ik bepaald wél dat ze onnodig risico’s neemt ten koste van mijn welbevinden.
Oftewel, veel meer dan over feiten gaat veiligheid over gevoelens. Het Team Verkeer had veel schade kunnen voorkomen door niet plompverloren, zonder de beslissers te raadplegen en met een beroep op de wetenschap de suggestie te wekken dat fietsverlichting en handsfree bellen niet meer belangrijk zijn. Dan doe je alsof de wetenschappelijke feiten belangrijker zijn dan het (on)veiligheidsgevoel en dat is vragen om moeilijkheden.
Opstelten, per slot van rekening minster van Veiligheid, weet wel beter en houdt de “handhavingsinspanningen” gevoelvol fact free: “Dit gaat niet gebeuren. Er moet gewoon gehandhaafd worden.”